Descripción del título

The Cantigas de Santa María, composed and compiled in the second half of the XIIIth century by Alphonse X and his collaborators, contain some miracles on a subject of great relevance to the time of the Wise King, that is to say, the Eucharistic theme. In those texts, men and women experience the transformation of the consecrated hosts into meat and blood, thus realizing outside the principles of the transubstantiation dogma. After a census of these Cantigas, all problematic as regards the determination of their sources, the case of the Cantiga de Santa María 104 will be discussed, for which Jaime Ferreiro Alemparte and José Filgueira Valverde thought of a written model in the work of the German Cesario of Heisterbach and a Galician transmission channel, if we consider the location of the story: Caldas de Reis. Through a renewed comparative study between the Galician-Portuguese text and the tradition of reference, we come to an alternative hypothesis to that of the two previous specialists. It establishes different levels and areas of influence in each section of the miracle from Pier Damani's Opuscula and the narrative model of the Santíssimo Milagre de Santarém. Finally, thanks to this hypothesis, new considerations are going to be provided about the entry period of the miracle in the court and the political and doctrinal reasons that would have made it possible
Las Cantigas de Santa María, escritas en la segunda mitad del siglo XIII por Alfonso X y sus colaboradores, recogen algunos milagros que presentan un tema de gran actualidad en su momento: el eucarístico. En ellos, hombres y mujeres experimentan la transformación en carne y sangre de las hostias consagradas, realizándose así a nivel exterior los principios del dogma de la transubstanciación. Después de un censo de estas Cantigas, todas problemáticas en lo que tiene que ver con la determinación de sus fuentes, se presenta el caso de la Cantiga de Santa María 104, para la cual Jaime Ferreiro Alemparte y José Filgueira Valverde pensaron en un modelo escrito perteneciente a la obra del alemán Cesario de Heisterbach y en un canal de transmisión gallego, si se tiene en cuenta la ubicación del relato: Caldas de Reis. A través de un renovado estudio comparativo entre el texto gallego-portugués y la tradición de referencia, se llega a una hipótesis alternativa a la de los dos anteriores especialistas y que establece distintos niveles y áreas de influencia en cada sección del relato mariano a partir de los Opuscula de Pier Damiani y del modelo narrativo del Santíssimo Milagre de Santarém. Finalmente, gracias a esta hipótesis, se van a propor nuevas consideraciones sobre el periodo de entrada del milagro en la corte alfonsina y las motivaciones políticas y doctrinales que lo habrían hecho posible
As Cantigas de Santa Maria, escritas na segunda metade do séc. XIII polo rei Afonso X e os seus colaboradores, acollen algúns milagres sobre un tema daquela de gran actualidade: o eucarístico. Neles, homes e mulleres experimentan a transformación en carne e sangue das hostias consagradas, realizándose así a nivel exterior os principios do dogma da transubstanciación. Despois dunha panorámica sobre estas Cantigas, todas problemáticas no que ten que ver coa determinación das respectivas fontes, preséntase o caso da Cantiga de Santa Maria 104, para a cal Jaime Ferreiro Alemparte e Xosé Filgueira Valverde pensaron nun modelo escrito procedente da obra do alemán Cesáreo de Heisterbach e nunha canle de transmisión galega, considerada a localización do relato: Caldas de Reis. A través dun renovado estudo comparativo entre o texto galego-portugués e a tradición de referencia, chégase a unha hipótese alternativa á dos anteriores especialistas e que establece distintos niveis e áreas de influencia en cada sección do relato mariano a partir dos Opuscula de Pier Damiani e do modelo narrativo do Santíssimo Milagre de Santarém. Finalmente, grazas á nova hipótese, vanse propor algunhas consideracións sobre o período da entrada do milagre na corte afonsí e as motivacións políticas e doutrinais que o farían posible
Analítica
analitica Rebiun28815013 https://catalogo.rebiun.org/rebiun/record/Rebiun28815013 210921s2020 xx o 000 0 por d https://revistas.ucm.es/index.php/MADR/article/view/64944 10.5209/madr.64944 S9M S9M dc An eucharistic miracle between Galicia and Portugal: sources and contexts of the Cantiga de Santa María 104 electronic resource] Un milagro eucarístico entre Galicia y Portugal: fuentes y contextos de la Cantiga de Santa María 104 Un milagre eucarístico entre Galicia e Portugal: fontes e contextos da Cantiga de Santa Maria 104 Ediciones Complutense 2020-12-18 Ediciones Complutense application/pdf Open access content. Open access content star The Cantigas de Santa María, composed and compiled in the second half of the XIIIth century by Alphonse X and his collaborators, contain some miracles on a subject of great relevance to the time of the Wise King, that is to say, the Eucharistic theme. In those texts, men and women experience the transformation of the consecrated hosts into meat and blood, thus realizing outside the principles of the transubstantiation dogma. After a census of these Cantigas, all problematic as regards the determination of their sources, the case of the Cantiga de Santa María 104 will be discussed, for which Jaime Ferreiro Alemparte and José Filgueira Valverde thought of a written model in the work of the German Cesario of Heisterbach and a Galician transmission channel, if we consider the location of the story: Caldas de Reis. Through a renewed comparative study between the Galician-Portuguese text and the tradition of reference, we come to an alternative hypothesis to that of the two previous specialists. It establishes different levels and areas of influence in each section of the miracle from Pier Damani's Opuscula and the narrative model of the Santíssimo Milagre de Santarém. Finally, thanks to this hypothesis, new considerations are going to be provided about the entry period of the miracle in the court and the political and doctrinal reasons that would have made it possible Las Cantigas de Santa María, escritas en la segunda mitad del siglo XIII por Alfonso X y sus colaboradores, recogen algunos milagros que presentan un tema de gran actualidad en su momento: el eucarístico. En ellos, hombres y mujeres experimentan la transformación en carne y sangre de las hostias consagradas, realizándose así a nivel exterior los principios del dogma de la transubstanciación. Después de un censo de estas Cantigas, todas problemáticas en lo que tiene que ver con la determinación de sus fuentes, se presenta el caso de la Cantiga de Santa María 104, para la cual Jaime Ferreiro Alemparte y José Filgueira Valverde pensaron en un modelo escrito perteneciente a la obra del alemán Cesario de Heisterbach y en un canal de transmisión gallego, si se tiene en cuenta la ubicación del relato: Caldas de Reis. A través de un renovado estudio comparativo entre el texto gallego-portugués y la tradición de referencia, se llega a una hipótesis alternativa a la de los dos anteriores especialistas y que establece distintos niveles y áreas de influencia en cada sección del relato mariano a partir de los Opuscula de Pier Damiani y del modelo narrativo del Santíssimo Milagre de Santarém. Finalmente, gracias a esta hipótesis, se van a propor nuevas consideraciones sobre el periodo de entrada del milagro en la corte alfonsina y las motivaciones políticas y doctrinales que lo habrían hecho posible As Cantigas de Santa Maria, escritas na segunda metade do séc. XIII polo rei Afonso X e os seus colaboradores, acollen algúns milagres sobre un tema daquela de gran actualidade: o eucarístico. Neles, homes e mulleres experimentan a transformación en carne e sangue das hostias consagradas, realizándose así a nivel exterior os principios do dogma da transubstanciación. Despois dunha panorámica sobre estas Cantigas, todas problemáticas no que ten que ver coa determinación das respectivas fontes, preséntase o caso da Cantiga de Santa Maria 104, para a cal Jaime Ferreiro Alemparte e Xosé Filgueira Valverde pensaron nun modelo escrito procedente da obra do alemán Cesáreo de Heisterbach e nunha canle de transmisión galega, considerada a localización do relato: Caldas de Reis. A través dun renovado estudo comparativo entre o texto galego-portugués e a tradición de referencia, chégase a unha hipótese alternativa á dos anteriores especialistas e que establece distintos niveis e áreas de influencia en cada sección do relato mariano a partir dos Opuscula de Pier Damiani e do modelo narrativo do Santíssimo Milagre de Santarém. Finalmente, grazas á nova hipótese, vanse propor algunhas consideracións sobre o período da entrada do milagre na corte afonsí e as motivacións políticas e doutrinais que o farían posible Derechos de autor 2020 Madrygal. Revista de Estudios Gallegos Portuguese Cantiga de Santa María 104; Alphonse X; sources; Peter Damian; Santarem Holy Miracle Cantiga de Santa María 104; Alfonso X; fuentes; Pier Damiani; Milagro de Santarém Cantiga de Santa María 104; Afonso X; fontes; Pier Damiani; Milagre de Santarém info:eu-repo/semantics/article info:eu-repo/semantics/publishedVersion Negri, Manuel. cre Madrygal. Revista de Estudios Gallegos; Vol. 23 (2020); 255-273 Madrygal. Revista de Estudios Gallegos; Vol. 23 (2020); 255-273 Madrygal. Revista de Estudios Gallegos; Vol. 23 (2020); 255-273 Madrygal. Revista de Estudios Gallegos; Vol 23 (2020); 255-273 1988-3285 1138-9664 https://revistas.ucm.es/index.php/MADR/article/view/64944/4564456555161 /*ref*/Arruda, Virgilio (1971): "O Milagre a que chamaram Santíssimo", en V. Arruda (ed.), Santarém no tempo. Santarém: Edição da Comissão Municipal de Turismo de Santarém, pp. 47-57 /*ref*/Astell, Ann W. (2006): Eating Beauty: the Eucharist and the spiritual arts of the Middle Ages. Ithaca / London: Cornell University Press /*ref*/Ayala Martínez, Carlos (1986): Directrices fundamentales de la política peninsular de Alfonso X (relaciones castellano-aragonesas de 1252 a 1263). Madrid: Antiqua et Mediaevalia /*ref*/Baraut i Obiols, Cebrià (1956): "Un recull de miracles de Santa Maria, procedent de Ripoll, i les Cantigues d'Alfons el Savi", Scripta e Documenta 6, pp. 127-160 /*ref*/Beja, Nuno (1932): "Duas lendas nacionais. A lenda do 'Corpo de Deus', de Coimbra. A lenda do 'Santo Milagre', de Santarém", en O Instituto (Coimbra) s.n., pp. 53-61 /*ref*/Bollo Panadero, Maria Dolores (2008): "Heretics and Infidels: the Cantigas de Santa Maria as ideological Instrument of Cultural Codifications", Romance Quarterly 55/3, pp. 163-174, https://doi.org/10.3200/rqtr.55.3.163-174 /*ref*/Braga, Manoel de Santa Anna (1803): História Crítica e Apologética do Santíssimo Milagre da Vila de Santarém. Lisboa: Off. de Simão Thadeo Ferreira /*ref*/Brandão, Zephyrino Norberto Gonçalves (1883): Monumentos e lendas de Santarém. Lisboa: David Corazzi /*ref*/Browe, Peter (1938): Die Eucharistichen Wunder des Mittelalters. Wroclaw: Muller und Seiffert /*ref*/Crane, Thomas Frederick (ed.) (1890): The Exempla or Illustrative Stories from the Sermones vulgares of Jacques de Vitry. Edited, with Introduction, Analysis, and Notes. London: Folk-Lore Society /*ref*/Del Pozo Coll, Patricia (2006): "La devoción a la hostia consagrada en la Baja Edad Media castellana: Fuentes textuales, materiales e iconográficas para su estudio", Anales de Historia del Arte 16, pp. 25-58, https://revistas.ucm.es/index.php/ANHA/issue/view/ANHA060611 /*ref*/Fernández Fernández, Laura (2008-2009): "Cantigas de Santa María: fortuna de sus manuscritos", Alcanate: Revista de Estudios Alfonsíes 6, pp. 323-348, https://editorial.us.es/es/volumen-vi-200809 /*ref*/Ferreiro Alemparte, Jaime (1971): "Fuentes germánicas en las Cantigas de Santa María de Alfonso X el Sabio", Grial 31, pp. 31-62, http://www.cervantesvirtual.com/obra/num-31-1971 /*ref*/Ferreiro Alemparte, Jaime (1997): "Fuentes y contexto histórico de algunos milagros de Cesario de Heisterbach poéticamente marinizados y musicalizados en las Cantigas de Santa María, de Alfonso X el Sabio, y su relación con el monasterio de Gumiel de Izán", El Museo de Pontevedra 51, pp. 527-537 /*ref*/Fidalgo Francisco, Elvira (2017): "El público de las 'Cantigas de Santa María'. Algunas hipótesis acerca de su difusión", en G. Avenoza, M. Simó, M. L. Soriano Robles (eds.), Estudis sobre pragmàtica de la literatura medieval. Estudios sobre pragmática de la literatura medieval. València: Universitat de València, pp. 141-158 /*ref*/Filgueira Valverde, Xosé (1980): Afonso X e Galicia. E unha escolma de cantigas. A Cruña: Publicacións da Real Academia Gallega /*ref*/Filgueira Valverde, Xosé (1981): "O milagre de Caldas", en F. Valverde (ed.), Segundo Adral. Sada: Ediciós do Castro, pp. 144-146 /*ref*/Filgueira Valverde, Xosé (1985): Alfonso X el Sabio. Cantigas de Santa María. Códice Rico de El Escorial. Ms. Escurialense T.I.1. Introducción, versión castellana y comentarios de José Filgueira Valverde de la Real Academia de la Historia Director del Museo de Pontevedra. Madrid: Editorial Castalia /*ref*/García Avilés, Alejandro (2007): "El culto a la Eucaristía y sus derivaciones mágicas en el siglo XIII: Addenda", La corónica 36/1, pp. 197-201, https://doi.org/10.1353/cor.2007.0035 /*ref*/González Jiménez, Manuel e María Antonia Carmona Ruiz (2012): Documentación e Itinerario de Alfonso X el Sabio. Sevilla: Secretariado de Publicaciones Universidad de Sevilla /*ref*/Herbert, John Alexander (1910): Catalogue of Romances in the Department of Manuscripts in the British Museum. London: British Museum, vol. 3 /*ref*/Keller, John Esten (1954): "A Note on King's Alfonso's Use of Popular Themes in his Cantigas", Kentucky Foreign Language Quarterly 1, pp. 26-31, https://doi.org/10.1080/00230332.1954.9926233 /*ref*/Kieckhefer, Richard (2014): Magic in the Middle Ages. Second Edition. Cambridge: Cambridge University Press /*ref*/Jaffé, Philippus (ed.) (1851): Regesta pontificum Romanorum ab condita ecclesia ad annum post Christum natum MCXCVIII. Bruxellis et Gandavi / Moguntiae / Monachii / Ratisbonae / Vindobonae: Berolini Veit et Socius /*ref*/Ladame, Jean e Richard Duvin (1981): Les prodiges eucharistiques. Paris: Éditions France-Empire /*ref*/Lansing, Ruth (1921): "The Thirteenth Century Legal Attitude toward Woman in Spain", Publications of the Modern Language Association 36/3, pp. 492-507, https://doi.org/10.2307/457204 /*ref*/Levy, Ian Christopher (2011): "The Eucharist and Canon Law in the High Middle Ages", en I. C. Levy /*ref*/G. Macy e K. Van Ausdall (eds.), A Companion to the Eucharist in the Middle Ages. Leiden / Boston: Brill, pp. 399-445 /*ref*/Little, Andrew G. (ed.) (1908): Liber exemplorum ad usum praedicantium. Aberdeen: British Society of Franciscan Studies /*ref*/Lutz, Gerhard (2011): "Late Medieval Sacred Spaces and the Eucharist", en I. C. Levy, G. Macy e K. Van Ausdall (eds.), A Companion to the Eucharist in the Middle Ages. Leiden / Boston: Brill, pp. 471-497 /*ref*/Macy, Gary (2011): "Theology of the Eucharist in the High Middle Ages", en I. C. Levy, G. Macy e K. Van Ausdall (eds.), A Companion to the Eucharist in the Middle Ages. Leiden / Boston: Brill, pp. 365-398 /*ref*/Maraschi, Andrea (2017): "Sympathy for the Lord: The Host and Elements of Sympathetic Magic in Late Medieval Exempla", The Journal of Medieval Religious Cultures 43/2, pp. 209-230, https://doi.org/10.5325/jmedirelicult.43.2.0209 /*ref*/Mariz, Pedro de (1612): História Admirável do Santíssimo Milagre de Santarém. Lisboa: Off. Pedro Crasbeeck /*ref*/Marques, Manoel Joaquim (1879): Notável Maravilha da Hóstia Consagrada sucedida na Igreja de Santo Estêvão. Porto: Tipografia da Palavra /*ref*/Marsan, Rameline E. (1974): Itinéraire espagnol du conte médiéval (VIIIe-XVe siècles). Paris: Klincksieck /*ref*/Mattoso, José (1986): "As relações de Portugal com Castela no reinado de Afonso X o Sábio", Estudos Medievais 7, pp. 69-94 /*ref*/Meister, Aloys (ed.) (1901): Die Fragmente der Libri VIII Miraculorum des Cesarius von Heisterbach. Rom: Spithöver (Col. Römische Quartalschrift für christliche Althertumskunde und für Kirchengeschichte, 14) /*ref*/Migne, Jean-Paul (ed.) (1853): "Opuscula", en Saeculum XI. S. Petri Damiani S. R. E. Cardinalis, Episcopi Ostiensis, Ordinis S. Benedicti, e Congregatione Fontis-Avellaneae. Opera Omnia, collecta primum ac argumentis et notationibus illustrata, studio ac labore Domni Constantini Cajetani Syracusani, abbatis Sancti Barontis (...) Tomus Secundus, Parisiis: Excudebatur et venit apud J.-P. Migne Editorem, coll. 20-857 /*ref*/Migne, Jean-Paul(1854): "Petri Venerabilis cluniacensis abbatis noni De Miraculis libri duo", en Petri Venerabilis abbatis cluniacensis noni Opera Omnia. Parisiis: Excudebatur et venit apud J.-P. Migne Editorem, coll. 851-853 /*ref*/Minnucci, Giovanni (2005): "Il 'mandatum' di Gregorio IX (1228) per il miracolo eucaristico dell'Ostia incarnata di Alatri: il profilo storico-giuridico", en G. Minnucci (ed.), Due conferenze sulla storia religiosa di Alatri. Siena: Edizioni Cantagalli, pp. 1-23 /*ref*/Molina Molina, Angel Luis (1993-1994): "Aspectos de la vida cotidiana en Las Partidas", Glossae. Revista de Historia del Derecho Europeo 5-6, pp. 171-185, http://www.glossae.eu/glossae-no5-6-1993-1994 /*ref*/Montoya Martínez, Jesús (2007): "El culto a la Eucaristía y sus derivaciones mágicas en el siglo XIII", La corónica 36/1, pp. 189-196, https://doi.org/10.1353/cor.2007.0032 /*ref*/Oliveira, António Resende de (2010): "Na casa de Afonso X: o rei, a corte e os trovadores: (abordagem preliminar)", Revista de História das Ideias 31, pp. 53-76, https://doi.org/10.14195/2183-8925313 /*ref*/Parkinson, Stephen (2000): "Layout and Structure of the Toledo Manuscript of the Cantigas de Santa Maria", en S. Parkinson (coord.), Cobras e Son. Papers on the Text, Music and Manuscript of the 'Cantigas de Santa Maria'. Oxford: Legenda, pp. 133-153 /*ref*/Parkinson, Stephen (2011): "Alfonso X, Miracle Collector", en L. Fernández Fernández e J. C. Ruiz Souza (coords.), Alfonso X El Sabio 1221-1284. Las Cantigas de Santa María. Códice Rico, Ms. T-I-1. Real Biblioteca del Monasterio de San Lorenzo de El Escorial. Madrid: Patrimonio Nacional / Testimonio Compañía Editorial, vol. 2, pp. 79-105 /*ref*/Parkinson, Stephen (2015): Alfonso X the Learned. Cantigas de Santa Maria. An Anthology. London: Modern Humanities Research Association. Parkinson, Stephen e Deirdre Jackson (2005): "Putting the Cantigas in Context: tracing the sources of Alfonso X's Cantigas de Santa Maria", en Centre for the Study of the 'Cantigas de Santa Maria' of Oxford University, http://users.ox.ac.uk/~srp/zoo5.pdf /*ref*/Parkinson, Stephen (2006): "Collection, Composition, and Compilation in the Cantigas de Santa Maria", Portuguese Studies 22/2, pp. 159-172, https://www.jstor.org/stable/i40048513 /*ref*/Patton, Pamela (2012): "The Cantigas de Santa María and the jews of castille", en P. Patton (ed.), Art of Estrangement: Redefining Jews in Reconquest Spain. University Park: The Pennsylvanis State University Press, pp. 135-169 /*ref*/Pedro Ferreira, Manuel (1994): "The Stemma of the Marian Cantigas: Philological and Musical Evidence", Bulletin of the Cantigueiros de Santa Maria 6, pp. 58-98